Nota editor: Artikel ini dikemas kini bagi menggambarkan kenyataan yang dibuat di mahkamah dengan lebih tepat.
Kementerian Pendidikan (KPM) tidak bertindak sehinggalah pejabat menteri campur tangan dalam kes penderaan kanak-kanak dan seksual serta salah laku kewangan bernilai berbilion ringgit, kata bekas pembantu kepada bekas menteri pendidikan Maszlee Malik kepada Mahkamah Tinggi di Kota Kinabalu pada Selasa.
Bekas pembantu menteri Shaza Scherazade Alauddin Onn berkata demikian ketika memberi keterangan dalam saman penting yang difailkan oleh Siti Nafirah Siman terhadap kerajaan berhubung ketidakhadiran guru.
“Dalam kes penderaan seksual, walaupun terdapat garis panduan kementerian yang jelas, peraturan dan undang-undang perlindungan kanak-kanak yang menghendaki guru melaporkan insiden sedemikian kepada polis, tiada tindakan diambil oleh guru atau guru besar.
“Dalam kes pelajar kurang upaya mental yang didera secara fizikal, kes itu disiasat dan didapati benar. Satu-satunya tindakan yang diambil adalah memindahkan guru, bukannya melaporkan perkara itu kepada polis,” dia memberi keterangan.
Mahkamah juga mendengar bahawa tiada tindakan diambil untuk melindungi kanak-kanak itu sehingga pejabat menteri campur tangan, dan hanya tindakan tatatertib ringan diambil terhadap guru kaunseling dan guru besar kerana kekurangan tindakan yang sewajarnya.
Memetik salah laku kewangan, Shaza berkata, “Terdapat kes besar melibatkan berbilion ringgit yang kontrak hilang di pihak kementerian. Tiada tindakan, setahu saya, diambil terhadap pegawai yang bertanggungjawab ke atas kontrak itu.”
Pendedahan Shaza mengenai kes-kes lalu adalah sebagai jawapan kepada sama ada menjadi perkara biasa dalam kementerian untuk tidak mengambil tindakan terhadap guru yang mengaku mengubah tarikh dokumen rasmi atau formal, merujuk kepada kes ketidakhadiran guru.
“Mengubah tarikh ke belakang sesebuah dokumen rasmi sangat spesifik, tetapi jika saya luaskan kepada sama ada ia adalah perkara biasa bagi kementerian untuk tidak memulakan tindakan tatatertib yang sewajarnya untuk salah laku yang terbukti, maka saya akan katakan saya menyaksikan beberapa insiden yang tiada tindakan diambil atau tindakan yang diambil tidak sewajarnya,” katanya.
Dia menambah bahawa, sebagai pegawai khas, dia sering terpaksa campur tangan kerana tindakan kementerian tidak memuaskan hati menteri, bagi memastikan hasil akhir sepadan dengan arahan menteri.
Keterangan Shaza menggambarkan bagaimana pengendalian kementerian terhadap ketidakhadiran guru dan kes salah laku lain mencerminkan kelemahan pentadbiran yang lebih luas dan tidak mengambil tindakan di seluruh sistem.
“Semasa tempoh perkhidmatan saya, saya tidak tahu tentang sebarang tindakan tatatertib yang diambil terhadap Cikgu JJ (Jainal Jamran),” kata Shaza.
Apabila dia memfailkannya pada 2018, saman Siti Nafirah adalah langkah utama menuntut “pendidikan bersih” dan reformasi institusi.
Saman berkaitan yang dibawa pada 2020 oleh pelajar selepasnya berjaya pada 2023 - Mahkamah Tinggi di Kota Kinabalu menganugerahkan ganti rugi RM150,000, dan tiada rayuan difailkan dalam tempoh had masa, yang secara efektif mengukuhkan penghakiman itu.
Seperti Siti Nafirah, tiga gadis dalam saman kedua menamakan bekas guru Bahasa Inggeris mereka, Jainal Jamran dari SMK Taun Gusi di Kota Belud, sebagai responden pertama kerana ponteng kelas selama tujuh bulan - mencerminkan corak ketidakhadiran yang gagal dibendung oleh guru besar.
Guru besar Suid Hanapi ialah responden kedua dalam kedua-dua kes, manakala saman Siti Nafirah juga menamakan pegawai pendidikan daerah Kota Belud, pengarah pendidikan Sabah, ketua pengarah pendidikan, Kementerian Pendidikan, dan kerajaan sebagai defendan.
Kes Siti Nafirah dihentikan seketika apabila hakim yang mempengerusikan, Hakim Ismail Brahim, dinaikkan pangkat ke Mahkamah Rayuan, tetapi dia kembali untuk mempengerusikan kes ini, yang disambung semula dengan prosiding tiga hari.
Dalam kes yang selesai, seorang guru yang melaporkan Jainal memberi keterangan bahawa Jainal membalas dengan ugutan bunuh dalam bahasa Bajau: “Jogo kam, pepatai ku kam” (“Awas, aku bunuh kamu dua orang”).
Dalam kes itu juga didedahkan bahawa guru itu tidak mengajar tetapi membocorkan soalan peperiksaan.
‘Garang’
Shaza memberi keterangan bahawa selepas taklimat dengan Syafida, yang ketika itu pegawai khas kepada ketua pengarah pendidikan Amin Senin, dia pada mulanya yakin kes itu akan disiasat secara menyeluruh, memandangkan latar belakang Syafida dalam Bahagian Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti - jawatan yang lebih dikenali dalam kementerian sebagai “nazir”.
Namun, keraguan muncul apabila diketahui bahawa pengarah jabatan pendidikan Sabah Maimunah Suhaibul mempunyai hubungan kekeluargaan yang rapat dengan guru yang dituduh, Jainal - konflik kepentingan yang turut dibangkitkan oleh anggota NEAC Noor Azimah Abd Rahim.
Shaza menambah bahawa apabila dia membangkitkan perkara ini dengan Syafida, pegawai itu memberi jaminan bahawa Maimunah bersikap tegas dalam menyoal sepupunya, Jainal.
“Syafida menyebut bahawa dia (Maimunah) agak ‘garang’ dalam soal siasat terhadap Encik JJ (Jainal).
“Saya rasa dia berkata demikian untuk meyakinkan saya bahawa Maimunah menjalankan siasatan dengan baik,” Shaza memberi keterangan.
Sebelum Shaza meninggalkan jawatan dia dengan kementerian, Maimunah dinaikkan pangkat menjadi ketua profesionalisme pengajaran.
Surat tunjuk sebab diubah tarikh ke belakang
Shaza juga memberi keterangan bahawa dia menyaksikan perbualan antara Syafida dan guru besar, yang dia berulang kali mengaku mengubah tarikh ke belakang surat tunjuk sebab yang dikeluarkan kepada Jainal berhubung ketidakhadirannya.
“Dia tidak memberi sebab yang jelas. Dia hanya terus berkata itu salah dia - seperti ‘ini kelemahan saya’,” dia memberitahu mahkamah.
Shaza menjelaskan bahawa dalam hal ini, Syafida merujuk kepada dua pengakuan oleh guru besar: pertama, kegagalannya menguruskan ketidakhadiran berpanjangan Jainal walaupun bertanggungjawab untuk penyeliaan guru; dan kedua, pengakuannya bahawa surat tunjuk sebab telah diubah tarikh kebelakang - kedua-duanya dia akui adalah kegagalan dia sendiri.
Pada 2023, Siti Nafirah memberi keterangan bahawa dia dan rakan-rakan sekelasnya dipaksa oleh Suid menulis surat memujuk Jainal untuk kembali.
“Pengetua kata ini 'surat aku janji' kamu di mana kamu minta maaf kepada guru dan minta dia datang balik dan mengajar kelas itu semula,” Siti Nafirah memberi keterangan.
Apabila disoal oleh peguam dia, Siti Nafirah berkata surat itu palsu tetapi terpaksa ditulis di bawah tekanan kerana mereka memerlukan guru Bahasa Inggeris untuk peperiksaan akhir yang akan datang.