Pusat anti-rasuah C4 mengingatkan bahawa penglibatan kerabat diraja dalam perolehan negeri perlu disemak dengan teliti dan didedahkan dengan jelas mengikut piawaian antarabangsa.
Kumpulan itu mengkritik kerajaan negeri kerana kurang telus dalam menjalankan proses usaha wajar (due diligence), susulan pelantikan Selmax Sdn Bhd untuk menguruskan program Selangor Intelligent Parking (SIP).
Pada 17 Nov, Malaysiakini melaporkan bahawa Raja Muda Selangor, Tengku Amir Shah, memiliki 16.5 peratus kepentingan dalam Selmax, yang setakat ini telah menerima tiga konsesi di bawah program penswastaan tempat letak kereta di negeri itu.
Pusat C4 menyifatkan kekurangan ketelusan dalam proses perolehan ini sebagai kegagalan untuk mengurangkan risiko rasuah serta melemahkan kepercayaan awam.
“Kerabat diraja memegang peranan simbolik dalam perlembagaan dan mempunyai pengaruh moral serta institusi yang besar. Oleh itu, piawaian perolehan antarabangsa menganggap individu seperti ini sebagai ‘politically exposed persons’ (PEPs), dan penglibatan mereka mesti melalui semakan lebih teliti serta pendedahan yang jelas.”
“Dalam kes SIP, perlindungan ini nampaknya gagal pada beberapa tahap. Pegangan yang dimiliki Raja Muda tidak didedahkan oleh kerajaan negeri Selangor, walaupun ia berkait langsung dengan kepercayaan awam dan integriti proses tender.
“Sama ada kerajaan negeri sedar tentang pegangan manfaat ini tetapi memilih untuk tidak mendedahkannya – atau tidak sedar kerana pengesahan tidak mencukupi – kedua-dua senario ini menunjukkan jurang tadbir urus yang serius,” tambah mereka.
Selain itu, mereka juga menyatakan bahawa kepentingan yang berkaitan dengan kerabat diraja boleh menimbulkan “persepsi tidak dapat dielakkan” mengenai ketidaksamaan persaingan, sambil menimbulkan risiko tekanan ke atas institusi awam.
“Apa yang rakyat perlukan sekarang ialah jaminan bahawa tiada layanan istimewa mempengaruhi pemberian konsesi,” tegas mereka.
Kumpulan itu juga menggesa kerajaan Selangor menjelaskan bagaimana semakan konflik kepentingan dijalankan, sama ada sebarang pengisytiharan dibuat, dan bagaimana pembuat keputusan dilindungi daripada pengaruh luar.
Tanpa penjelasan ini, mereka berkata, SIP juga berisiko melemahkan keyakinan terhadap sistem perolehan negeri secara keseluruhan.
Kumpulan itu juga menggesa kerajaan mengembalikan konsesi SIP ke peringkat kontrak dan mengeluarkan cadangan projek baru kerana proses perolehannya tidak konsisten.
Mereka menegaskan bahawa proses kontrak masa depan harus mengutamakan akses kepada maklumat dan pendedahan awam mengenai butiran konsesi serta konflik kepentingan.
“Keseluruhan proses pemberian konsesi – daripada proses yang kabur, keputusan yang tidak dijelaskan, hingga usaha menyembunyikan maklumat – hanya menekankan bahawa cara kerajaan negeri mengikat kontrak dengan pihak swasta masih mudah disalahgunakan.
“Pengumuman berselang-seli oleh wakil kerajaan tidak mencukupi, manakala konflik kepentingan hanya didedahkan kepada orang awam melalui carian bebas.
“Ini adalah kegagalan nyata kerajaan negeri dalam menegakkan prinsip tadbir urus yang baik, terutamanya apabila konsesi ini memberi kesan langsung kepada penggunaan infrastruktur oleh orang awam,” tambah mereka.
Pusat anti-rasuah itu juga mengkritik penafian kerajaan negeri terhadap permintaan Freedom of Information (FOI) berkaitan proses perolehan, dan menggesa pindaan Akta Rahsia Rasmi 1972 (OSA) untuk membuang kuasa budi bicara yang luas.
Sebelum ini, Ahli Parlimen Petaling Jaya, Lee Chean Chung, turut mengkritik kurangnya ketelusan dalam proses perolehan dengan menegaskan bahawa sehingga kini, “dokumen asas” berkaitan skim SIP tidak boleh diakses.
Lee menyatakan dia menerima aduan daripada penduduk, di mana permintaan yang dibuat di bawah Enakmen Kebebasan Maklumat Negeri Selangor 2011 ditolak dengan alasan dokumen berkenaan dianggap sulit di bawah Akta Rahsia Rasmi (OSA) 1972.
PSM pada awal bulan ini turut mengeluarkan kritikan serupa, dengan ahli jawatankuasa pusat parti itu, Gandipan Nantha Gopalan, mempersoalkan kategori maklumat yang memerlukan “perlindungan” di bawah OSA.
Sebelum pelancarannya, SIP menerima tentangan hebat daripada Lee, ahli parlimen lain, serta kumpulan penduduk dan kumpulan alam sekitar.
Tiga majlis tempatan yang memberi konsesi kepada Selmax untuk pengurusan sistem SIP adalah Majlis Bandaraya Shah Alam (MBSA), Majlis Bandaraya Subang Jaya (MBSJ), dan Majlis Perbandaran Selayang (MPS).
Di bawah perjanjian konsesi dengan Selmax, setiap majlis tempatan diwajibkan berkongsi hasil daripada bayaran parkir, pas bulanan, zon dua jam, dan kompaun dengan syarikat itu dalam nisbah 50-40 peratus, di mana Selmax menerima bahagian lebih besar.
Sebanyak 10 peratus baki adalah untuk Rantaian Mesra Sdn Bhd, sebuah syarikat milik penuh Menteri Besar Selangor (Pemerbadanan) (MBI) yang bertanggungjawab menyelia pelaksanaan SIP.