Menteri di Jabatan Perdana Menteri (Undang-undang dan Reformasi Institusi) Azalina Othman Said membentangkan dua rang undang-undang untuk bacaan kali pertama di Dewan Rakyat hari ini.

Satu rang undang-undang baru, Rang Undang-undang Perkhidmatan Parlimen 2025 (PSA), manakala satu lagi mengandungi pindaan kepada Perlembagaan Persekutuan.

Pindaan perlembagaan itu adalah selaras dengan PSA.

PSA adalah langkah perundangan yang penting ke arah memulihkan kebebasan pentadbiran Parlimen.

Ia memastikan pengasingan kuasa secara demokratik dengan memastikan Parlimen memegang kuasa ke atas hal ehwalnya sendiri dan bukannya bergantung kepada cabang eksekutif kerajaan.

Rang undang-undang ini memperuntukkan penubuhan Perkhidmatan Parlimen dan Majlis Perkhidmatan Parlimen, membolehkan Parlimen menguruskan pentadbirannya sendiri.

Ia akan mewujudkan perkhidmatan berasingan untuk Parlimen yang bebas daripada sistem perkhidmatan awam.

Perkhidmatan Parlimen menyediakan Parlimen dengan kakitangan tambahan, termasuk kerani untuk Dewan Rakyat dan Dewan Negara. Kakitangan tersebut akan dilantik daripada perkhidmatan awam am dan akan memegang jawatan sehingga umur persaraan wajib.

Sementara itu, Majlis Perkhidmatan Parlimen akan dipengerusikan oleh Yang Dipertua Dewan Negara dengan Speaker Dewan Rakyat sebagai pengerusi bersama, diikuti oleh timbalan yang dipertua dan timbalan speaker. Majlis itu akan merangkumi dua ahli Dewan Negara dan empat ahli Dewan Rakyat serta kerani kedua-dua Dewan dan pegawai kerajaan yang lain.

Seksyen 7, 8 dan 9 menubuhkan jawatankuasa kenaikan pangkat, tatatertib dan rayuan Perkhidmatan Parlimen.

Dua jawatankuasa pertama akan bertanggungjawab untuk pengambilan, kenaikan pangkat, hal-hal tatatertib, dan latihan kakitangan parlimen.

Jawatankuasa rayuan akan mendengar rayuan yang dibawa kepadanya terhadap keputusan oleh dua jawatankuasa yang lain.

Mengikut Seksyen 11, seorang ketua pentadbir akan dilantik daripada anggota perkhidmatan awam am untuk menguruskan fungsi harian Parlimen, termasuk hal kewangan perkhidmatannya.

Semua ahli Majlis Perkhidmatan Parlimen dan jawatankuasa akan disifatkan sebagai penjawat awam, mengikut takrifan dalam Kanun Keseksaan, kata Seksyen 17 rang undang-undang itu.

Anggota majlis dan perkhidmatan mempunyai kewajipan untuk kerahsiaan di bawah Seksyen 14. Pelanggaran ini merupakan satu kesalahan yang akan dihukum denda sehingga RM100,000, penjara sehingga dua tahun, atau kedua-duanya sekali.

Ahli-ahli ini juga akan menikmati perlindungan undang-undang di bawah Seksyen 15.

Bagaimana dengan pindaan perlembagaan?

Rang Undang-undang Perlembagaan (Pindaan) 2025 bertujuan untuk meminda perkara tertentu untuk memastikan perlembagaan selaras dengan PSA.

Pindaan Perkara 56 bertujuan memastikan Yang Dipertua Dewan Negara dan timbalannya tidak hilang kelayakan kerana jawatan mereka dalam Majlis Perkhidmatan Parlimen.

Begitu juga dengan Perkara 57 bagi speaker Dewan Rakyat dan timbalan speaker.

Perkara 65 dipinda bagi membolehkan Yang di-Pertuan Agong melantik kerani di dewan parlimen.

Fasal akan dimasukkan ke dalam Perkara 65 untuk memastikan pelantikan dan perkhidmatan kerani ini boleh dikawal melalui undang-undang persekutuan.

Perlu diingatkan bahawa bahagian penjelasan rang undang-undang ini termasuk bahagian dengan tajuk 'implikasi kewangan'.

Ia menyatakan bahawa rang undang-undang ini akan melibatkan kerajaan dalam perbelanjaan kewangan tambahan yang jumlahnya tidak dapat dipastikan pada masa ini.

Mengapa PSA penting?

Akta Perkhidmatan Parlimen mula digubal pada tahun 1963, hanya beberapa bulan sebelum pembentukan Malaysia.

Ia membenarkan Parlimen bertindak sebagai badan yang benar-benar bebas, menjalankan hal ehwalnya sendiri, memilih kakitangannya dan mengawal perbelanjaannya.

Walau bagaimanapun, ia telah dimansuhkan pada tahun 1992 dan diletakkan sebagai agenda reformasi utama di bawah pentadbiran sekarang.

Tetapi pada awal bulan ini, pertubuhan masyarakat sivil menimbulkan kebimbangan mengenai kemungkinan versi PSA yang akan dibentangkan.

Mereka menggesa kerajaan mengadakan sesi perbincangan terakhir dengan semua pihak berkepentingan sebelum rang undang-undang itu dibawa ke Dewan Rakyat.